Zanimljiva istorija Srbije – Kako je stigla vinova loza

Rimska čizma pregazila je teritoriju na kojoj je današanja Srbija krajem 2. veka, ali romanizovanje stanovnika neće ići baš tako lako.

Naši preci teško prihvataju običaje i navike sa zapada uprkos tome što se broj stanovnika smanjio zbog sukoba sa rimskom vojskom, što se smanjila i njihova teritorija i što su Rimljani u ratovima sa Dardancima, Panoncima i drugim plemenima, primenjivali surove kazne i masovno porobljavali omladinu. Sve gde su živeli starosedeoci pod osvajačima doživljava promenu. Livade i brda gde su gajili stoku preplavili su rimski vojni logori, niču gradovi u kojima se govori latinski jezik.

Jezik starosedelaca zadržao se na selu, gde su uglavnom naši preci i živeli. Zahvaljujući tome, čuvaju svoju staru religiju, i način života. U gradovima koji polako bivaju sve veći preovlađuju rimska, grčka i orjentalna verovanja.

Na selu i u okolini gradova gde starosedelačko stanovništvo živi, razvija se zemljoradnja i stočarstvo od čega svi žive, i domaći i došljaci.

Rim je bio zainteresovan za oživljavanje poljoprivredne proizvodnje radi izdržavanja vojske i upravnog aparata. Bez hrane nije mogao da  drži toliku vojsku.  Zbog toga je i uveo, bar u početku svoje vladavine, plaćanje poreza u žitu.

Vremenom, veterani i aristokratija na široj gradskoj teritoriji formiraju imanja i obrađuju ih uz pomoć robova, a verovatno i starosedelaca koji su ostali u položaju slobodnih seljaka. Na imanjima rimskih građana upotrebljavano je oruđe savršenije od onog što su ga imali starosedeoci.

Rimljani su smatrali da je privreda naših predaka bila primitivna i zaostala: ulje se nije proizvodilo, a vina je bilo malo i lošeg kvaliteta. To i ne čudi jer je vinova loza počela da se sadi tek u poslednjim decenijama III veka, u okolini Sirmijuma ( S. Mitrovica ) i na bregovima oko današnjeg Smedereva.

Stočarstvo je bilo na ceni, a posebno čuveni dardanski sir koji se pominje u starim izvorima. U Pomoravlju se gaje konji.

Našim precima izgleda iz našeg ugla loše ide zanatstvo. Bilo je zanatlija ali oni nikad nisu dostigli ugled radionica na zapadu, u Grčkoj i Maloj Aziji. Pošto uvoz iz drugih zemalja ne zadovoljava sve potrebe, u gradovima i većim naseljima pojavljuju se zanatske radionice koje kopiraju uvozne predmete, pa čak i žig stranih proizvođača. Trgovačke poslove za krupne robovlasnike obavljali su oslobođenici i robovi, izlažući se raznim nevoljama na dugim putovanjima.

Od druge polovine II veka pojavljuju se i razbojnici, što uvoznim predmetima diže cenu zbog opasnosti od pljačke i gubitka robe.

Razvija se kamenorezački zanat nadgrobnih spomenika i niču ciglane koje prave opeku za  zidane objekte, puteve, mostove, ograde. Starosedeoci prave razne proizvode od keramike kojim snabdevaju uglavnom seosko stanovništvo i niže društvene slojeve u gradu.

Za rimsku upravu koja je zaposela predele današnje Srbije pored poljoprivrednih proizvoda koji su hranili veliki državni aparat i vojsku, ogroman značaj imali su rudnici. Njihova eksploatacija započinje odmah po osvajanju. Iz rudnika se najviše dobijalo srebro, olovo, cink, bakar, gvožđe i zlato. Rudari su poticali iz raznih zemalja, bilo je i domaćih, i radilo se, kao i danas u veoma teškim uslovima.

Metal iz rudnika odlazio je u kovnice u Rim gde se od njega pravili alati, oružje i oruđe, ukrasi, i novac. Iz Rima novac je stizao kao plata vojnika koji su zatim njime kupovali robu i tako se širio područjem osvajajući ga.

Jedina domaća kovnica novca bakarnog radila je u Viminacijumu između 239. i 255. godine. Emitovala je novac malih vrednosti, s likom vladajućih careva na aversu i ženskom figurom između lava i bika. Srbija bi mogla da se pohvali da ima istoriju kovanja novca dugu gotovo dva milenijuma, a naš dinar da ima pretka još u vreme Rimljana.

Nebojša Đorđević