Zanimljiva istorija Srbije – Vreme kad su došle fine stvari

Pored gvožđa i bronze, u periodu od 625 – 525 godine pojavljuje se srebro. Ono pobuđuje potrebu za lepim ukrasima, laska bogatstvu i budi želju bogatih da ga imaju.

Za potrebe dama uvoze se sa raznih strana nove vrste nakita: divne fibule, raznovrsne grivne, ukrasne ukosnice, ukrašene igle za odeću.

Ne zaostaju ni muškarci koji žele kvalitetno i lepo dizajnirano oružje. Uvoze se gvozdena koplja, sekire, krivi noževi. Budući da u tadašnjem društvu najveći ugled uživaju ratnici, koji vremenom obrazuju povlašćeni društveni sloj, za njihove potrebe uvozi se ratnička oprema. Ratnici konjanici, vole da se kite, nabavljaju iskićenu odeću, lepe štitove i koplja.

Ali, nisu svuda isti „standardi“ i načini života. U Sremu, Banatu i južnoj Bačkoj živi se i dalje od  njiva. Oni gotovo da i ne poznaju metalni nakit i oružje. Sedalački način života i opredeljenost za zemljoradnju utvrđuju drugačija životna pravila.

Na području zapadne Srbije i Metohije živi se drugačije. Tu ratnici imaju glavnu uloge. Prastara groblja otkrivaju stil života: pokojnici su pretežno sahranjivani u opruženom stavu, žene sa bogatim nakitom, a muškarci sa po dva koplja u desnici ili sa dugim gvozdenim mačem.

U tom periodu utvrđuju se granice između etno-kulturnih grupa. Arheologija kaže da se to zbivalo  posle 525 godine p.n.e. i da se do 350 godine p.n.e. dešavao gotovo ravnomeran uspon svih etno – kulturnih grupa.

Teritoriju Srbije najvećim delom naseljavaju prastare, međusobno srodne domorodačke zajednice. Dardanci (Kosovo i područje omeđeno dolinom Ibra, Zapadne i Južne Morave), Tribali (Šumadija i istočna Srbija), ogranak Dako – Geta (Banat, Srem, Bačka). Manja područja zaposedala su Ilirska plemena – ogranak Autarijata (Podrinje i Polimlje od Povlena i Maljena do Peštera) i Ilira u užem smislu reči (jugozapadna Metohija).

U etno-kulturnim grupacijama raslojavanje zajednica je očigledno. Na jednoj strani uočavaju se bogate i kosmopolitske zajednice, a na drugoj siromašne i krajnje arhaične.

Jedne su otvorene za nove vetrove koji „duvaju“ sa juga, iz Grčke. Talas  nove kulture zapljuskuje Dardance i Tribale, dakle Kosmet, Rašku, Šumadiju, istočnu Srbiju. U njihove krajeve stižu luksuzni predmeti koji su proizvedeni u zanatskim radionicama grčkog sveta.

Tako počinje helenizacija dela domorodačke kulture. Ali dok se na jednom delu današnje Srbije mešaju  i usvajaju novi običaji i stvara nova kultura, na drugom delu, na teritorijama ilirske zajednice, sve je dalje u tradicionalnim okvirima. Iliri, taj misteriozan narod dugo će držati svoje etno-kulturne granice zatvorene.

Nebojša Đorđević