Banje u Srbiji – Ovčar Banja

Geografski položaj
Ovčar Banja smeštena je na samo 18 km od Čačka, u samom središtu impresivne Ovčarsko-kablarske klisure, na 278 metara nadmorske visine. Za područje ovog dela centralne Srbije, Zapadnog Pomoravlja, karakteristično je postojanje termomineralnih izvora oko kojih su se formirala i druga banjska lečilišta – Vrnjačka Banja, Mataruška Banja, Bogutovačka Banja. Ovčarsko-kablarska klisura sa svojom strmom dubinom od 700 m znamenitost je ove banje koju treba videti i doživeti. Pored termomineralnih izvora koji se koriste u terapiji, ova banja je jedinstvena u Srbiji jer se nalazi u predelu izuzetnih odlika, okružena rekom, jezerima i nepreglednim zelenilom planina Ovčar (985) i Kablar (885). Ove planine dom su mnogobrojnim i  raznolikim biljnim i životinjskim vrstama, a između stoletnih stabala vijugaju brojni potoci koji se spuštaju do dva veštačka jezera – Ovčara i Međuvršja. Kroz samu Ovčar Banju prolaze zapadnomoravske saobraćajnice – asfaltni put i pruga. Lečilište je smešteno u omanjem morfotektonskom proširenju, na samom ušću banjskog potoka u Zapadnu Moravu.

Istorija
Ovčar Banja je banja sa izuzetno dugom tradicijom i imenom, iako je zvanični status banje dobila tek 2011. godine. Na osnovu arheoloških ostataka, zaključeno je da su njeni termalni izvori korišćeni i tokom praistorije, pa se tako došlo do saznanja da su se pre više hiljada godina mnogobošci okupljali oko termomineralnih izvora lečilišta kako bi vršili verske obrede. Ni stari Rimljani nisu zaobišli područje Ovčar Banje. Oni su u njenoj neposrednoj blizini eksploatisali rudnike, ali kako se čini i lekovite faktore područja. Tokom ranog srednjeg veka, hrišćani su na tom području gradili bogomolje, a oko njih i objekte za smeštaj posetilaca. Po svom dolasku, Turci, takođe, nisu ostali imuni na čari Ovčar Banje, pa je tokom celog feudalnog doba Ovčar Banja bila najznačajnija manastirska banja na prostoru današnje Srbije. Sve do 19. veka, Ovčar Banja bila je manastirska banja. Nakon što je Srbija oslobođena od Turaka, lekovite izvore Ovčar Banje neometano su koristili okolni manastiri od kojih se naročito isticao manastir Blagoveštenje. To je objašnjenje za naziv Blagoveštenska Banja, kako su ovo lečilište jedno vreme nazivali. U poslednjoj deceniji 19. veka u banji su izgrađeni bazen za kupanje, daščana kupatila, a podignuti su i prvi „kvartiri banjski“. Prvi i Drugi svetski rat doneli su zastoj u razvoju Ovčar Banje, koja iz nekog razloga nije značajno napredovala ni u međuratnom periodu, tokom kojeg su mnoge srpske banje postale prava mondenska mesta (Banja Koviljača, Vrnjačka Banja i dr.). Tek u drugoj polovini 20. veka u Ovčar Banji izgrađen je hotel „Kablar“, zatim autokamp, a potom i planinarska kuća PD „Kablar“. Danas su svi navedeni objekti renovirani i osavremenjeni, a izgrađeni su i brojni drugi, tako da se Ovčar Banja može pohvaliti kvalitetnim smeštajem, koji prati turističke trendove.

Mineralni izvori
U Ovčar Banji postoji više izvora termomineralne vode. Voda je homeoterma, slabo sumporovita i izvire iz krečnjačkih stena, a temperatura izvora kreće se između 36 ̊ i 38 ̊ C. Zanimljivo je pomenuti da postoji izvor ovčarske homeoterme u samom rečnom koritu. Termomineralne vode Ovčar Banje bogate su makroelementima kao što su kalcijum i natrijum, kao i mikroelementima poput kalijuma, litijuma, rubidijuma, cezijuma, stroncijuma, barijuma, joda, broma, kobalta, fosfora, fluora i mangana. Od koloidalnih rastvora, zastupljeni su silicijum-dioksid, aluminijum i gvožđe-oksid. Voda sadrži i neznatan stepen radioktivnosti.

Turistički sadržaji
Na prostoru Ovčar Banje na malom prostoru skoncentrisano je deset manastira iz srednjeg veka poznatih kao “Srpska Sveta Gora”. Manastiri Ovčarsko-kablarske klisure čuvaju duhovno i umetničko bogatstvo stvarano vekovima na ovim prostorima. Posetom manastira, gosti Ovčar Banje mogu da se upoznaju sa istorijom srpskog naroda, vrednim kulturno-istorijskom nasleđem i lepotama manastira Nikolje, Preobraženje i Blagoveštenje koji se nalaze u samoj banji, ali i u ostalim manastirima na padinama planina Ovčar i Kablar. Pored izvora termomineralne vode, priroda je Ovčar Banju podarila rekom i jezerima na čijim oblama uživaju sportisti rekreativci, ali i istinski ljubitelji prirode. Na području Ovčarsko-kablarske klisure nalaze se uređene ribolovne staze, tako da postoje dobri uslovi za bavljenjem sportskim ribolovom. Obeleženim planinarskim stazama, stiže se do manastira u kojima se prolnalazi duhovni mir i uživa u pogledu na prirodu, obrise šumovitih planina, reku Zapadnu Moravu. Možda će ipak najveći utisak na gosta ostaviti nesvakidašnji prizor sa vrha planine Kablar – meandri reke Zapadne Morave i grad Čačak u daljini. Tokom letnjih meseci, u Ovčar Banji se organizuju koncerti, predstave, duhovne večeri, likovne kolonije, sportski događaji među kojima su najatraktivniji regata, plivački maraton i velika planinska trka.