Profesorka Jasmina Ćirić o srpskoj baštini u Severnoj Makedoniji

Čuvanje srpske baštine u Severnoj Makedoniji: Bitka sa vremenom i zaboravom

Srpska srednjovekovna baština na teritoriji Severne Makedonije suočava se sa teškim izazovima, a jedna od ključnih ličnosti koja neumorno radi na njenom očuvanju je profesorka Jasmina Ćirić. Njena misija nije samo naučna, već i duboko emotivna i kulturna, jer kroz svoju posvećenost pokušava da sačuva spomenike srpske istorije koji polako tonu u zaborav.

Manastiri i crkve pod senkom zaborava

Više od 50 spomenika srpske prošlosti, od kojih su mnogi neprocenjive vrednosti, danas se nalaze u Severnoj Makedoniji. Mnogi od njih su, zbog nedostatka sredstava i brige, prepušteni propadanju. Među njima su i manastir Ljuboten iz 1337. godine, koji je izgradila vlastelinka “gospođa Danica”, i manastir Mateiče iz 11. veka, koji je stradao tokom sukoba 2001. godine. Freske, arhitektura, i istorijske vrednosti ovih svetinja postaju svedoci prošlosti koju vreme neumitno briše.

“Mateič je danas prepušten propadanju, a njegova obnova je u velikoj meri usporena zbog nedostatka sredstava i nedovoljne pažnje lokalnih vlasti,” ističe prof. Ćirić.

Bitka sa vremenom i prirodom

Iako su stručnjaci iz Makedonije, uz pomoć međunarodnih organizacija poput ICOMOS-a, uspeli da zabeleže trenutna oštećenja i započnu restauraciju određenih delova manastira, prirodni elementi poput vlage, sunca i kiše nastavljaju da ugrožavaju freske i strukture. Posebno zabrinjava činjenica da su albanske grupe tokom januara 2022. godine uklonile olovne ploče sa krova manastira Mateiče, čime je šteta dodatno povećana.

Važnost međunarodne podrške i podizanja svesti

Prof. Ćirić naglašava da je neophodno obezbediti podršku međunarodnih organizacija poput UNESCO-a, kako bi se obezbedili resursi za očuvanje ove važne baštine. Takođe, od suštinskog je značaja podizanje svesti među lokalnim stanovništvom o važnosti ovih spomenika.

“Svako od nas može doprineti širenju svesti putem digitalnih medija i priča koje prenose značaj ovih kulturnih blaga,” dodaje ona.

Digitalna arhiva i budućnost srpske baštine

Jedan od važnih koraka u očuvanju baštine je i stvaranje digitalne arhive, koja bi omogućila dugotrajno očuvanje podataka o ovim spomenicima za buduće generacije. Platforme poput projekta Mapping Eastern Europe već rade na tome, pružajući važne informacije o srpskim zadužbinama u Severnoj Makedoniji.

Profesorka Jasmina Ćirić neumorno nastavlja svoju borbu za očuvanje srpske kulturne baštine, inspirišući nas sve da doprinesemo ovom važnom cilju.