Srpske tvrđave – Tvrđava Bač

Svetionik panonske žitnice

Kao svetionik u panonskoj žitnici – svetli neugasivim sjajem tvrđava Bač, ispisujući svoju novu istoriju i kazujući staru.

Bila je najvažnija građevina u ravnici kroz koju su u prošlosti tutnjali Skordisci, Dačani, Huni, Goti, Ostrogoti i drugi osvajači na svojim brzim konjima, u potrazi za novom zemljom i bogatstvima, a nema sumnje da je Bač bio bogat grad, koji je privlačio pažnju. Istoričari su  zabeležili da ga je prvi put spomenuo vizantijski car Justinijan u svom pismu iz 535.godine.

Bač sanjaju da osvoje, nekima to uspeva, poput Avara, drugi ga grade i ulepšavaju kao vladari Arpadovići kada je bio i sedište biskupije.

Privlačan, Bač mami svetske putnike, pa arapski geograf  Idrizi 1154. gоdinе ucrtava Bač u svoju kаrtu svеtа, to i potvrđuje zapisom: „Bаč је glаsоvitо mеstо, kојеg ubrајајu mеđu оstаlе vеlikе grаdоvе. Тu sе nаlаzе piјаcе, trgоvаčkе rаdnjе, zаnаtliје i grčki nаučnici… Žitо је pаk јеftinо, јеr sе mоžе nаći u izоbilјu…”

I danas to magično žito talasa obale panonske ravnice, dajući ljudima sigurnost i izobilje.

U vreme kada će nastati moćna tvrđava, Bač je bio u vlasti susedne države Ugarske, čiji je vladar, u to vreme bio Karlo Anžujski. Uznemiren zbog silnog srpskog kralja, a zatimi cara Dušana, čija se država vrtoglavo širila, Karlo Robert Anžujski odlučuje da se na granici njegovog krajevstva podigne tvrđava kao odbrana od napada. Nastala je između 1338. i 1342. godine i bila je bez sumnje veličanstven simbol kraljevstva i snažan odbrambeni  zid koji je odbijao neprijatelje.

Na oko neosvojiva tvrđava sa don-žon kulom kraj rezidencijlne palate, i na uglovima pet isturenih kula povezanih  bedemom visine 12 metara, širine 2,5 sa kojih se pratilo sve u ravanici. Dograđivana i dorađivana kroz minule vekove da bi u 15.veku Bač „stasao“ u neosvojivu tvrđavu koju je štitio vodeni jarak sproveden od meandara reke Mostange.

Palisadama ograđeno podgrađe bilo je prva zona u koju se ulazilo preko mosta i kroz ulaznu kulu sa kapijom. U severozapadnom delu meandra, na ostrvu, bio je smešten utvrđeni zamak, do koga se stizalo kroz izdvojeni barbakan, sa svih strana okruženog vodom. Onaj ko je bio u tom zamku mogao je mirno da spava.

Celo utvrđenje raspolagalo je sa 8.700 metara kvadratnih dok je osnova tvrđave, površine 5.600 metara kvadratnih u obliku trapezoida i prilagođena terenu.

Unutar utvrđenja, osim rezidencije, smešteni su razni objekti, bunari, žitne jame. Graditelji su insistirali na estetici  pa sve objekte unutar tvrđave krasi  dekorativni kamen u gotičkom stilu. 

Posle Mohačke bitke 1526.godine Bač pada u turske ruke.

Najveća nesreća zadesiće je tokom Rakocijevog ustanka (1703 – 1711), kada  je proterana osmanlijska vlast sa teritorija kraljevine Ugarske. Tada će biti minirana i napuštena.

Ali, na našu sreću, preživela je tvrđava, dočekavši svoje najlepše dane: rekonstrukciju i vidanje starih rana.   

Najbolje očuvana srednjovekovna tvrđava u Vojvodini,  rekonstruisana sredstvima EU i Vlade Srbije, postaje polako jedna od najlepših u državi. Zaslužila je da se podmladi, ulepša i da uživa u  pogledima turista i pričama turističkih vodiča kako je to nekada bilo.

Dijana Dimitrovska